erfbelasting op blote eigendom

[frieda.M]

Twee broers erven ieder ¼ blote eigendom van een bescheiden huisje , alsook van een beetje spaargeld.
Zij wensen het geld niet te laten blokkeren voor hunzelf , maar het aan hun vader te gunnen ( moeder is overleden)
Zij dienen wel erfbelasting te betalen. Wordt dat automatisch afgetrokken van de spaargelden door notaris of moet elke broer afzonderlijk dit uit hun eigen zak betalen. Hoe moet het wettelijk?
Het is nl zo dat de ene broer , die er goed bijzit, dit uit eigen zak wenst te betalen en de andere broer het liefst heeft dat dit uit de spaargelden komt ( zit krap bij kas)

[wanton]

Het principe is dat erfbelasting op ontvangen geld, betaald wordt met die gelden. Concreet : eerst erfbelasting betalen, dan verdelen.

[mava105]

Zet dat geld niet op een rekening op naam van de vader. Bij zijn overlijden betaal je dan een 2de maal erfbelasting op hetzelfde geld.

[Gaby P]

Meestal gebeurt het anders dan u beschrijft en betaalt de langstlevende ouder de erfbelasting die de kinderen verschuldigd zijn (op hun blote eigendom, een belasting dus op iets waar ze nog niets kunnen mee aanvangen). En dan zeker in het geval waar men alle geld uit de erfenis bij de langstlevende ouder laat staan!

Dat laatste is inderdaad niet de slimste zet die u kunt doen om de genoemde reden hierboven. Niet doen dus.

Maar stel nu dat de broers het niet eens geraken. U vraagt hoe het dan wettelijk moet.
Wel, de notaris is in uw geval maar iemand die u een voorstel kan doen. Hij treedt niet op als notaris zoals u het zou denken of verwachten. U kan evengoed de erfenis verdeeld hebben zonder notaris, of met behulp van een advocaat, jurist, boekhouder, bankbediende, ziekenfondsbediende, enz. Veel "wet" komt er dus niet aan te pas.

Betalen van erfbelasting is een fiscale individuele verplichting. Iedereen moet er dus voor zorgen dat zijn eigen erfbelasting betaald wordt (maakt niet uit wie betaalt en met geld van wie).
Stel u even voor dat er alleen maar een huis in de erfenis zit en 100 euro in de schuif. Alle bankrekeningen staan op nul. Dan moet u zelfs de vraag niet stellen: afhouden van de bankrekeningen of zelf betalen. Zelf betalen zal de boodschap zijn.

Anderzijds, als er erfbelasting betaald moet worden, moet dat wel gebeuren met geld in volle eigendom. En dat zit niet in de erfenis... U erft immers enkel de blote eigendom van geld. Dus moet de vraag opnieuw niet gesteld worden: betalen van de bankrekeningen of zelf betalen. Zelf betalen is de enige mogelijkheid.

[wanton]

En waarom zou men het geld uit de erfenis niet gebruiken om de erfbelasting te betalen. Zeker als de LLE ook mee erft, als vruchtgebruiker.
En ja, een wet is dit niet.

[Thomas Morus]

Geld in blote eigendom is toch geen blote eigendom meer na de verdeling?
Ieder kan derhalve "zijn netto-aandeel" in het roerend deel de erfenis gebruiken om zijn "aandeel" van de erfenisrechten te betalen.
Wat Wanton schrijft is toch de logica zelve....

[Gaby P]

Stel dat er geen huwelijkscontract bestaat, noch één of andere vorm van laatste wilsbeschikking.
En er zit 1000 euro geld in het gemeenschappelijk vermogen (en veel meer onroerend).
De langstlevende echtgenoot moet 500 euro successierecht betalen.
En elk kind 2000 euro.

De erfenis gebeurt als volgt:
- vereffening van het gemeenschappelijk vermogen: laten we aannemen dat er geen enkele gemeenschapsschuld is.
- verdeling van het netto-gemeenschappelijk vermogen: de helft gaat naar de langstlevende = 500 in volle eigendom. De andere helft gaat naar de nalatenschap = 500 in volle eigendom.
- samenstelling van de nalatenschap. Laten we aannemen dat er geen eigen vermogen is. De nalatenschap blijft 500 euro in volle eigendom.
- vereffening van de nalatenschap: er is bijvoorbeeld een schuld van 40 euro aan de huisarts. De langstlevende en de kinderen moeten die schuld betalen, elk in verhouding tot wat ze krijgen uit het actief.
- verdeling van de erfenis: de langstlevende krijgt het vruchtgebruik van 500 euro; elk kind krijgt de blote eigendom op 250 euro. Men opent een rekening op naam van de langstlevende voor het vruchtgebruik EN op naam van de kinderen voor de blote eigendom. Hoe kan die schuld van 40 euro betaald worden? De drie personen kunnen samen de opdracht geven om van die rekening 40 over te schrijven naar de huisarts. De ene geeft dan zijn vruchtgebruik daarop weg; de anderen hun blote eigendom daarop.

Maar er is nergens sprake van een omzetting naar volle eigendom.
Kan de langstlevende zijn successierecht betalen? Ja, omdat die uit de gemeenschap 50% in volle eigendom "kreeg".
Maar de successierechten van de kinderen? Dat gaat niet, van die rekening.Als je dat van die rekening zou betalen, dan betaalt de langstlevende mee.
Je kan dus alleen maar geld van die rekening gebruiken voor de successierechten van de kinderen als je eerst een gedeeltelijke omzetting doet in volle eigendom aan elke persoon. Maar daarvoor moet iedereen akkoord zijn; en ook akkoord gaan over wat het vruchtgebruik waard is (een %).

Het verschil zit hem dus in:
- een schuld van de nalatenschap (die 40) is niet hetzelfde als een schuld van een erfgenaam
- een wettelijke verdeling van een erfenis houdt geen omzetting naar volle eigendom in.

[Thomas Morus]

"Dat gaat niet, van die rekening.Als je dat van die rekening zou betalen, dan betaalt de langstlevende mee."

Aangezien het niets verandert aan de verhouding van de eigendomsrechten (op tijdstip openvallen erfenis) op die rekening is het volkomen neutraal. Enkel indien de vruchtgebruiker uit eigen middelen zou betalen en de kinderen via de erfenis zou er een vertekening zijn.
Maar dat was in het geheel niet wat Wanton bedoelde.

De kinderen kunnen ook de omzetting vragen van de geldsommen om daar zelf hun deel van de successierechten mee te betalen. Daar is geen onderling akkoord voor vereist.

[Gaby P]

Ik wijk even af van de situatie van de vraagsteller en neem een eenvoudiger voorbeeld.

Echtpaar, man overlijdt aan 83 jaar, één gemeenschappelijk kind, geen huwelijkscontract, geen testament, geen eigen vermogen, geen enkel passief. 400.000 in de gemeenschap = 200.000 in de nalatenschap.

Aandelen in de nalatenschap:
- de weduwe krijgt het levenslang vruchtgebruik op 200.000
- elk kind krijgt de blote eigendom van 100.000

Te betalen successierecht:
- de weduwe: niets (vrijgesteld op een roerende verkrijging die minder dan 50000 waard is)
- elk kind: 5.280
- totaal voor alle erfgenamen: 10.560.

Als die 10.560 betaald worden met geld dat uit de erfenis komt,
dan blijft de weduwe het levenslang vruchtgebruik hebben op 189.440.
Dat lijkt me niet neutraal, want ze was niets verschuldigd.

Besluit: "eerst de successierechten betalen met geld uit de erfenis en dan verdelen" lijkt een normale toepassing van de regel van drie. En zolang de fiscus evenredig berekend heeft, kan men dat foutloos toepassen. Bijvoorbeeld:
- 2 niet-familieleden krijgen elk 45% van een erfenis; een derde krijgt 10% (OK, want ze worden globaal belast)
- 3 kinderen van een weduwe krijgen elk 1/3 van de erfenis (OK, want ze hebben hetzelfde tarief en hetzelfde aandeel).

Maar niet (en dat zijn de meest voorkomende erfenissen waaronder die van de vraagsteller):
- als er broers samen erven met neven (verschillend tarief)
- als een langstlevende echtgenoot samen erft met kinderen (zelfde tarief, maar de vrijstellingen voor de echtgenoot zijn immens (gezinswoning volledig en eerste 50000 roerend))
- zodra er een gehandicapte persoon bij de erfgenamen zit
- zodra iemand een extra levensverzekering krijgt of een bepaalde schenking kreeg.

[Thomas Morus]

Mijn antwoord geldt enkel voor de gestelde vraag. Waar de kinderen evenveel erven. En dan is het mathematisch volledig correct.
Ik betwist geenszins de juridische redenering mbt tot de afwijkingen/uitzonderingen.