JuridischForum.be

Beste allen, een korte situatieschets.

Een grootmoeder heeft in het verleden enkele malen bedragen gegeven (in totaal circa 30 à 40.000 euro) aan haar dochter, die voor haar zorgde. De grootmoeder woonde in bij de dochter. Er is een handgeschreven, gedateerd en ondertekend document van de grootmoeder waarin ze verklaard dat deze overschrijvingen en cash betalingen "giften" waren "ter compensatie voor de zorgtaken en als hulp voor kosten bij bouwwerken aan de woning" en dat "deze giften volledig vrijwillig gegeven zijn". De giften gebeurden circa 15 à 10 jaar geleden, en het document werd opgesteld nadien, circa 10 jaar geleden). Tussen de moeder (lastgever) en de dochter (lasthebber) bestond ook een buitengerechtelijke zorgvolmacht, al dateert die pas van veel recenter (circa 4 jaar geleden).

Fast forward naar nu: de dochter is overleden. Ik ben via eigenhandig testament aangesteld als haar enige erfgenaam (de dochter heeft geen kinderen en is ongehuwd). Ik word aanzien als "ver familielid". Naast heel beperkte roerende goederen, is er vooral een onroerend goed dat momenteel in verkoop is en hetgeen de hoofdbrok van de erfenis zal uitmaken.

De kans is reëel dat er bij overlijden van de grootmoeder (> 90 jaar oud) weinig overgebleven erfenis is. Zij heeft nog andere kinderen, naast dus de recent overleden dochter. Geen van de andere kinderen is op de hoogte van het handgeschreven document (hetgeen - denk ik - ook nooit is ingediend als testament bij een notaris). Ze hebben echter wel kennis van de bedragen die de grootmoeder aan hun zus gegeven heeft, en hebben zich dus in het verleden vragen gesteld bij deze - voor hen - onverklaarbare betalingen.

Heeft dit effect op mij als erfgenaam van de overleden dochter? Met andere woorden, kunnen de andere kinderen aanspraak maken op (een deel van) de erfenis die ik zal ontvangen wanneer er bij overlijden van de grootmoeder (of vroeger, nu de buitengerechtelijke zorgvolmacht tussen grootmoeder en dochter vervallen is bij het overlijden van die laatste en er iemand anders zal moeten instaan voor o.a. beheer van grootmoeders' financiën) mogelijks blijkt dat zij als erfgenamen van de grootmoeder potentieel benadeeld zijn?

Ik ben nog iets vergeten te melden. Tussen de grootmoeder en haar dochter bestond ook een "zorgovereenkomst". Deze is tegelijkertijd met de buitengerechtelijke zorgvolmacht opgesteld (zijnde circa 4 jaar geleden). Hierin werd een maandelijkse vergoeding afgesproken die de grootmoeder aan de dochter diende te betalen. In de zorgovereenkomst is opgenomen dat de overeenkomst al 9 jaar voordien bestaande was, maar pas 4 jaar geleden pas geofficialiseerd werd in de zorgovereenkomst. De maandelijkse vergoeding is nooit volledig betaald geweest.

Met andere woorden, de gedane giften in het verleden en de vergoedingen die wel gebeurt zijn, zijn naar alle waarschijnlijkheid (veel) minder dan het bedrag dat vastgelegd was in de zorgovereenkomst. Eigenlijk zou de grootmoeder dus een nog groter bedrag moeten hebben overgemaakt aan haar dochter dan wat nu gebeurt is.

waarom spreekt u over grootmoeder en haar dochter/kinderen zonder over kleinkinderen te spreken?
indien het testament rechtsgeldig is, bent u erfgenaam, ongeacht u een ver of nabij familielid bent.
wie heeft het onroerend goed "in verkoop" gebracht?
wie heeft de fiscale aangifte nalatenschap gedaan?
met betrekking tot de toekomstige erfenis vd "grootmoeder" bent u geen plaatsvervangende erfgenaam vd overleden dochter.
de andere kinderen hebben wettelijk recht op het reservataire deel van de erfenis v hun moeder, zijnde de helft.
dus zal nagegaan moeten worden, welke betalingen aan de overleden dochter onkosten waren en welke schenkingen waren.
als het totaal vd schenkingen de helft van de erfenis overtreft, kunnen de andere kinderen in principe inkorting vragen vh deel vd begunstigde.
ik vermoed dat de uitwerking vd inkorting ook bij de erfgenaam vd reeds overleden begunstigde kan terecht komen. bij u dus.

Indien er een overeenkomst was tussen moeder en dochter dat moeder een vergoeding ging betalen voor 'kost, inwoon en verzorging' is dat terecht. Terugbetaling is niet van toepassing. Van de andere kant, als de overeengekomen som niet volledig betaald is , ontstaat er een schuld van de moeder aan de (nalatenschap van de ) dochter.

In reactie op Bullgod:

waarom spreekt u over grootmoeder en haar dochter/kinderen zonder over kleinkinderen te spreken?

Bedankt voor uw reactie. Er zijn inderdaad kleinkinderen, maar die doen er in dit geval niet toe (denk ik)?

indien het testament rechtsgeldig is, bent u erfgenaam, ongeacht u een ver of nabij familielid bent.

Het testament is inderdaad rechtsgeldig. U hebt gelijk dat ik daardoor erfgenaam ben. Ik vermelde mezelf als "ver" familielied om duidelijk te maken dat ik niet in rechte lijn zou erven.

wie heeft het onroerend goed "in verkoop" gebracht?

De dochter en haar ex-partner. Compromis met de kopers is reeds getekend vóór overlijden van de dochter.

wie heeft de fiscale aangifte nalatenschap gedaan?

Nog niemand, maar waarschijnlijk ik.

met betrekking tot de toekomstige erfenis vd "grootmoeder" bent u geen plaatsvervangende erfgenaam vd overleden dochter.

Goed te weten, dank u.

de andere kinderen hebben wettelijk recht op het reservataire deel van de erfenis v hun moeder, zijnde de helft.
dus zal nagegaan moeten worden, welke betalingen aan de overleden dochter onkosten waren en welke schenkingen waren.
als het totaal vd schenkingen de helft van de erfenis overtreft, kunnen de andere kinderen in principe inkorting vragen vh deel vd begunstigde.
ik vermoed dat de uitwerking vd inkorting ook bij de erfgenaam vd reeds overleden begunstigde kan terecht komen. bij u dus.

Ook hier bedankt voor de info. Er zijn zowel betalingen gebeurt die onkosten zijn (bvb maandelijkse vergoeding, geregeld via de zorgovereenkomst) en schenkingen.

Begrijp ik het juist dat het totaal van de schenkingen aan de dochter niet meer dan de helft van de erfenis + het deel van de dochter mag bedragen? Dus elk van de 2 andere kinderen hebben aanspraak op 1/6de?

Wat is de regelgeving wanneer 1 van de kinderen overleden is, vóór de moeder (zoals nu het geval is)? Wordt de helft van de erfenis dan verdeeld onder de 2 nog in leven zijnde kinderen (bij overlijden van de moeder) - zijnde voor elk 1/4de van de erfenis?

Hoe wordt dat dan verrekend, als hun overleden zus in het verleden al een deel van de erfenis ontvangen heeft?

In reactie op Wanton:

Indien er een overeenkomst was tussen moeder en dochter dat moeder een vergoeding ging betalen voor 'kost, inwoon en verzorging' is dat terecht. Terugbetaling is niet van toepassing. Van de andere kant, als de overeengekomen som niet volledig betaald is , ontstaat er een schuld van de moeder aan de (nalatenschap van de ) dochter.

Dat begreep ik ook zo, inderdaad. Nu, er is - denk ik - wel een verschil tussen de maandelijkse vergoeding die betaald geweest is (geregeld in de zorgovereenkomst) en de schenkingen die gebeurt zijn. De schenkingen aan de ene dochter mogen mijn inziens niet de som van 1) het "beschikbare" deel van de erfenis, en 2) het "reservataire" deel van de ene dochter overschrijden. Of ben ik mis?

Ik vraag me bovendien het volgende af:
Iemands vermogen is een dynamisch gegeven - zo ook de grootte van het vermogen (alles incluis) dat beschikbaar is voor erfenis.

Met andere woorden. Stel dat het vermogen bij overlijden beperkt is - voornamelijk door hoge kosten bij leven (jarenlange maandelijkse kost van een woon-zorgcentrum, klein pensioen,...), maar er in het verleden wel schenkingen gebeurt zijn.

Welk vermogen, op welk moment wordt gebruikt om de rekening te maken? Op moment van overlijden? Of een eerder moment? Tot hoe ver in de tijd wordt teruggekeken om gegeven schenkingen wel of niet mee te rekenen?

Om de verdeling van een erfenis te regelen, wordt de fictieve massa samengesteld. Dit omvat de tegoeden op dag van overlijden plus alle schenkingen die ooit zijn gedaan. Daar staat dus geen tijdslimiet op.

# 5:
ik kan geen antwoord geven over wie een hoeveelste deel krijgt.
afgaande op andere topics lijkt al dan niet buiten deel geschonken ook een rol te spelen.
uw situatie en vragen zijn vrij complex.
in elk geval mag u de erfenis van dochter en moeder niet door elkaar halen, noch de gevolgen ervan.
en erfenis is niet hetzelfde als fictieve massa.
in uw laatste vraag kan de overleden zus nog geen deel vd erfenis van moeder gekregen hebben, want die leeft nog.

als het totaal vd schenkingen de helft van de erfenis overtreft, kunnen de andere kinderen in principe inkorting vragen vh deel vd begunstigde.

Dit, in combinatie met de vraag over het verloop van het vermogen in de tijd vind ik wel interessant.
Stel ik heb momenteel €100.000 (heel mijn vermogen). Ik heb ook 2 kinderen. Ik besluit mijn beste vriend, Piet, €20.000 te schenken. Dit lijkt me geen probleem, aangezien ik het reservataire deel van mijn kinderen niet overschrijd.
Binnen 10 jaar val ik dood neer, ondertussen heb ik goed geleefd en is al mijn geld op. Begrijp ik het goed dat mijn kinderen dan in principe €10.000 van Piet kunnen eisen?? Zijnde de helft van de fictieve massa bij overlijden.